.
Wp³yw warunków ogólnych na my¶lenie twórczeW.J.J. Gordon 21) utrzymuje, ¿e my¶lenie grupowe zawsze przewy¿sza my¶lenie indywidualne. Twierdzi on, ¿e grupa mo¿e skondensowaæ do kilku godzin proces tworzenia, który jednostce móg³by zajmowaæ nawet kilka miesiêcy. Uwa¿a on, ¿e w grupie ³atwiejsze jest "my¶lenie irracjonalne", po¿±dane w trakcie etapów generowania pomys³ów w procesie ozwi±zywania problemu.
Grupa dodaje ¶mia³o¶ci, wyzwala wspó³zawodnictwo i rozszerza zakres poszukiwañ pomys³ów. Wszystkie te stwierdzenia, a przynajmniej wiêksza ich czê¶æ, maj± status nie sprawdzonych hipotez. W odniesieniu do niektórych wysuniêto ju¿ zastrze¿enia.
D.W.Taylor, F.C.Berry i C.H.Block 22) dostarczyli pewnych dowodów zaprzeczaj±cych tezie, ¿e my¶lenie grupowe góruje nad indywidualnym. Wymienieni autorzy stwierdzili, ¿e interakcje w grupie wp³ywaj± hamuj±co na my¶lenie specjalistów od reklamy.
Uwa¿a siê, ¿e cech± jednostek wysoce kreatywnych jest to, ¿e s± one niezale¿nymi my¶licielami, maj±cymi w³asny system warto¶ci oraz, ¿e s± mniej towarzyskie ni¿ przeciêtny cz³owiek. Z kolei dla osób o mniejszych talentach twórczych mo¿e byæ korzystny udzia³ w my¶leniu grupowym.
Czy znajduj±c siê w drugiej sytuacji, kiedy mamy wprowadzaæ grupowe my¶lenie twórcze, lepiej tworzyæ grupy homogenne czy heterogenne pod wzglêdem uzdolnieñ? Torrance stwierdzi³ w czasie swoich badañ w szkole podstawowej, ¿e przy wytwarzaniu pomys³ów zwi±zanych z obja¶nianiem sposobu dzia³ania, przewagê pod paroma wzglêdami maj± grupy homogenne. W takich grupach dzieci mniej zdolne wykazywa³y wiêksz± pewno¶æ siebie i wiarê we w³asne si³y, a dzieci zdolniejsze by³y skromniejsze i mnie sk³onne do wysuwania siê na pierwszy plan.
Z grup± zwi±zane s± tak¿e pewne ograniczenia. Od dawna wiadomo, ¿e jednostka wybijaj±ca siê nadmiernie w porównaniu z grup±, jest nara¿ona na kary ze strony kolegów. Lekcewa¿y siê jej nowe pomys³y, a nawet poddaje w w±tpliwo¶æ stan jej zdrowia psychicznego. Niekiedy podejmuje siê nawet ¶rodki zmierzaj±ce do ochrony spo³eczeñstwa przed tak± "niebezpieczn±" osob±. Torrance wskazuje na to, ¿e rodzice i nauczyciele dzieci twórczych czêsto czuj± siê zagro¿eni ich wypowiedziami. Nie wiedz±, jak oceniaæ ich pracê ani jak odpowiadaæ na zadawane przez nie pytania.
Torrancowi i jego wspó³pracownikom uda³o siê ujawniæ, co siê dzieje z bardziej twórczymi jednostkami w grupach dzieci ze szko³y podstawowej. Badania dostarczy³y wyra¼nych dowodów, ¿e w grupach 5-osobowych, w których jedno dziecko mia³o wysokie wyniki w testach twórczych, dzieci mniej twórcze, w trakcie wykonywania dzie³a, obra¿a³y siê na "lepszego" kolegê. Typowa grupa opracowywa³a sankcje i metody kontrolowania zachowania dziecka najbardziej twórczego.
Sankcje i metody kontroli przybiera³y formê jawnie wyra¿anej wrogo¶ci, krytyki, wy¶miewania, odrzucenia oraz ignorowania. W wy¿szych klasach (V i VI) w grupie przydzielano dziecku twórczemu dodatkowe zajêcia o charakterze administracyjnym. Interesuj±ce by³y równie¿ kontrreakcje dzieci twórczych. Niektóre z nich poddawa³y siê woli grupy. Inne wykazywa³y kontragresjê, nieugiêty upór bez wzglêdu na to, co siê dzia³o, ignorowanie krytyki lub b³aznowanie, przy czym to ostatnie s³u¿y³o do odci±gniêcia uwagi grupy od ich pomys³ów i uzyskania jej aprobaty w sposób bardziej akceptowany. Jeszcze inne odchodzi³y i pracowa³y same, szczególnie w ni¿szych klasach. Niektóre dzieci stawa³y siê apatyczne, milcz±ce i przejête. Inne zrzeka³y siê przywództwa intelektualnego ofiarowuj±c pomoc pozosta³ym.
Wyniki te wskazuj± na pewne problemy jednostki twórczej w spo³eczeñstwie. Osoba twórcza, która wie lub czuje, ¿e jest kreatywna, pragnie wyra¿aæ swoje my¶li i pokazywaæ swoje wytwory innym. Jest ona poniek±d pewna siebie, co stwarza pozory agresywno¶ci. Gdy zostanie odtr±cona, czuje siê sfrustrowana i reaguje agresj±.
Innym problemem ograniczaj±cym twórczo¶æ jest pe³nienie roli zwi±zanej z p³ci±. W wielu rodzinach od dorastaj±cego ch³opca nadal oczekuje siê, ¿eby sta³ siê mê¿czyzn± i wyklucza siê wszystkie cechy, które uznane s± za dowód zniewie¶cia³o¶ci lub kobieco¶ci. Dosyæ czêsto spotyka siê jeszcze pogl±dy, ¿e dziewczynka powinna byæ pos³uszna i zale¿na. Nie wolno jej przejawiaæ niezale¿nych s±dów i rozwa¿aæ mo¿liwo¶ci podejmowania zajêæ mêskich.
Jednym z daj±cych siê ³atwo zaobserwowaæ skutków powy¿szego stosunku doros³ych do dzieci jest obni¿enie wyników w testach badaj±cych zdolno¶ci w¶ród uczniów klas IV. Odwrót od tego stanu jest mo¿liwy po up³ywie 2-3 lat, u niektórych dzieci nie nastêpuje nigdy.
Podobnie normy wagi, wzrostu, ilorazu inteligencji, wieku i klasy wywo³uj± obawy, ¿e jest siê innym, wiêc nienormalnym. To jest m.in. powodem zbyt wielkiej presji w kierunku "¶redniactwa", wywieranej na dzieci szkolne. Od ka¿dego dziecka wymaga siê, aby by³o "dobrze przystosowane" i "g³adkie", a przystosowanie najprawdopodobniej oznacza konformizm w stosunku do czyjego¶ wzoru idealnej osobowo¶ci, wzoru, który minimalizuje indywidualno¶æ i niezale¿no¶æ ocen i warto¶ci.
Innym ograniczeniem jest obawa przed wyobcowaniem. ¯ycie prawdziwego twórcy mo¿e byæ samotne. Nie rozumiej± go rodzice, nauczyciele i rówie¶nicy. Odsuniêcie siê od innych jest cena, któr± trzeba zap³aciæ. Dziecku twórczemu nie pozwala siê wybiegaæ za daleko w przód, obarcza siê je zrutynizowanymi zajêciami, które dla niego mog± byæ nudne. ¦wiêtem dla dzieci uzdolnionych twórczo s± konkursy i sprawdziany. Mog± wtedy przej¶æ samych siebie i zdystansowaæ swoich rówie¶ników.
Wiêcej >>>
www.logos.pomorze.pl/kreator02Uwaga:
Powy¿szy artyku³ jest fragmentem pracy badawczej pt. "Twórcza funkcja ekspresji dramatycznej. Wp³yw treningu dramatycznego na rozwój zdolno¶ci twórczych uczniów szkó³ podstawowych".
Osoby zainteresowane pe³n± wersj± wraz z przypisami, bibliografi± i aneksami proszone s± o kontakt z autorem:
biuro@logos.dt.pl.