[size=18]
Jerzy Besala
TAM KIEDY¦ BY£A RZECZPOSPOLITA
--------' ZIEMIE UKRAINNE -----------'[/size]
.
[size=18]Ziemie ukrainne pe³ne s± ¶ladów polsko¶ci. Na Rusi czerwonej, Wo³yniu, Podolu, w woj. be³skim, na Brac³awszczy¼nie, Czernihowszczy¼nie, w Kijowskiem - wszêdzie Polacy b±d¼ spolonizowani kniaziowie i szlachta ruska odcisnêli swe piêtno w historii i kulturze. Pa³ace, zamki, miasta, miasteczka, ko¶cio³y, cerkwie - obecnie czêsto w zupe³nej ruinie - powstawa³y z inicjatywy "polskich panów", a ziemie zagospodarowywane by³y dziêki przywilejom polskich królów. [/size]
.
.
[size=18]Autor ksi±¿ki (Jerzy Besala) ukoñczy³ studia historyczne na Uniwersytecie Warszawskim. Specjalizuje siê w dziejach Polski szlacheckiej i jest autorem kilkudziesiêciu ksi±¿ek historycznych ,m.in. „Tam kiedy¶ by³a Rzeczpospolita”.[/size]
.
.
[size=18]Ksi±¿ka ta przybli¿a dzieje, miejsca, rody i postacie ziem ukrainnych mniej wiêcej do koñca trwania Rzeczypospolitej szlacheckiej, niekiedy jednak autor (Jerzy Besala) wplata w narracjê trudne w±tki zwi±zane z II wojn± ¶wiatow±, okupacj±, eksterminacj± ludno¶ci ¿ydowskiej i polskiej. Dotyka te¿ kwestii kozackiej i wp³ywu mo³ojeckich powstañ na los poszczególnych miejscowo¶ci.
.
W dziejach ukrainnych przewija siê ponadto w±tek bezustannych najazdów tatarskich, walk wewnêtrznych miêdzy atamanami kozackimi, zwolennikami Rzeczypospolitej i Rosji, co doprowadzi³o Ukrainê do stanu "ruiny" w koñcu XVII wieku. Skorzysta³a z tego g³ównie Rosja, przy³±czaj±c Zadnieprze z Kijowem w 1667 roku do swego terytorium.[/size]
.
.
[size=18]Podobnie jak w Polsce, wyniszczaj±ce wojny doprowadzi³y na Ukrainie do zrujnowania b±d¼ zaw³aszczenia polskich dóbr kultury, które dopiero teraz s± powoli odnawiane lub rekonstruowane.
Ta ksi±¿ka jest równie¿ cegie³k± przypominaj±c± o polskiej obecno¶ci i polskich korzeniach dziejów Ukrainy.[/size]
.
.
.
[size=18]Skromn± , ale znacz±c± rolê w opisie Sokala i zdarzeñ zwi±zanych z ko¶cio³em i klasztorem oo bernardynów, a tak¿e ko¶cio³em katolickim w centrum Sokala , zbudowanym przez ostatniego proboszcza i dziekana ks. dr. Nestora Szukalskiego - powojennego kanclerza Kurii Biskupiej we Wroc³awiu , odegra³ W³adys³aw Pitak - urodzony w Sokalu w czasie II wojny ¦wiatowej, który dzieciñstwo i m³odo¶æ spêdzi³ we Wroc³awiu, a dojrza³e ¿ycie spêdza w Koszalinie jako artysta, pedagog i terapeuta – specjalista w dziedzinie technik teatralno-muzycznych, wielki mi³o¶nik i badacz Kresów Wschodnich.[/size]
.
.
.
[size=18]W 1604 r. wojewoda sandomierski Jerzy Miniszech rozpocz±³ budowê ko¶cio³a i klasztoru bernardyñskiego w Sokalu. Ko¶ció³ zas³yn±³ cudownym obrazem Matki Boskiej Sokalskiej Pocieszycielki, a klasztor bywa³ nazywany "rusk± Czêstochow±".
.
Obronny klasztor sokalski wkrótce zas³yn±³ z cudów. Podobno podczas oblê¿enia w 1655 r. Chmielnicki zobaczy³ na czele ¿o³nierzy na murach niewiastê w jasnych szatach. Przera¿ony tym zjawiskiem, uprosi³ dwoma w³asnorêcznymi listami, i¿ wpuszczono go z 4 towarzyszami do ko¶cio³a, gdzie pad³szy na kolana , modli³ siê ¿arliwie.
.
Ko¶ció³ i klasztor kilkakrotnie nawiedzi³y po¿ary, a jeden z nich (1843) strawi³ tak¿e cudowny obraz i odt±d wierni modlili siê do kopii obrazu.
.[/size]
.
.
.
[size=18]Po II wojnie ¶wiatowej w 1951 r., po korekcie granicy w lutym 1951 r. Sokal przesuniêto do sowieckiej Ukrainy i zakonnicy opu¶cili klasztor. Zamieniono go na szpital dla nerwowo chorych, a potem na ciê¿ki zak³ad karny.
[/size]
.
.
[size=18]Niestety, i on sp³on±³ w 2012 roku, prawdopodobnie na skutek zwarcia elektrycznego. Z dawnego sanktuarium pozosta³y osmalone ¶ciany. [/size]
.
.
.
[size=18]Badania by³ego mieszkañca Sokala W³adys³awa Andrzeja Pitaka wskazuj±, ¿e równie¿ ko¶ció³ pod wezwaniem ¶w. Micha³a Archanio³a w centrum miasta spotka³ przykry los. Zosta³ on zamieniony po II wojnie ¶wiatowej na targowisko z boksami do sprzeda¿y miêsa i wêdlin oraz produktów pochodzenia zwierzêcego, nabia³u ,itp. Na g³ównym o³tarzu r±bano miêso, ale w ko¶ciele nie by³o ubojni, co najwy¿ej zabijano w nim drób.
.[/size]
.
[size=18]Dopiero interwencje, miêdzy innymi W³adys³awa Pitaka i innych sprawi³y, ¿e ko¶ció³ ten w 2011/2012 roku wydzier¿awiono wspólnocie katolickiej.[/size]
.
.
.
.
[size=18]Kopia cudownego obrazu Matki Boskiej Sokalskiej. Orygina³, koronowany w 1724 r., znajduje siê w ko¶ciele ¶w. Stanis³awa w Hrubieszowie.[/size]
.
.
.
[size=18]Ko¶ció³ Rzymsko-Katolicki w Sokalu pw. ¦w. Micha³a Archanio³a.
Uwaga:
Czê¶æ materia³u fotograficznego prezentowanego na tej stronie www nie zosta³a umieszczona w Ksi±¿ce Jerzego Besali; tylko ma charakter wizualizacyjny do zawartych w ksi±¿ce tre¶ci. [/size]
.
