.
10 najlepszych technik jak pokonaæ stres
============================
K³opoty finansowe, wymagaj±cy szef, praca pod presj± – wszystko to sprawia, ¿e ¿yjesz w stresie. Nie raz siê zastanawiasz, jak zmniejszyæ to nieustaj±ce napiêcie, skoro na czynniki go powoduj±ce nie masz ¿adnego wp³ywu. Sprawd¼, jak pokonaæ stres i jakie techniki w tym celu mo¿esz stosowaæ.
Najlepsze sposoby na nerwicê
¯ycie w ci±g³ym stresie ma wp³yw na zdrowie. Stale podniesione ci¶nienie krwi zwiêksza ryzyko zawa³u serca czy udaru mózgu. Os³abiona zostaje odporno¶æ, wiêc wzrasta podatno¶æ na wszelkie infekcje i choroby bakteryjne czy wirusowe.
Pojawiæ mog± siê migreny, wrzody ¿o³±dka, zaburzenia pamiêci i koncentracji. Równie¿ skurcze miê¶ni, dr¿enie r±k uwa¿ane s± za skutek chronicznego stresu. Podniesiony poziom stresu jest te¿ po¶rednio odpowiedzialny za wzrost zaburzeñ lêkowych i nerwic.
Pamiêtaj jednak, ¿e nie ka¿dy rodzaj stresu jest szkodliwy. W ma³ych dawkach mo¿e pomóc Ci podejmowaæ wa¿ne decyzje i zmotywowaæ do jak najlepszej pracy.
Nie ka¿dy stres jest z³y
Pojêcie „stres” wprowadzi³ po raz pierwszy Hans Hugo Selye, który zajmowa³ siê t± tematyk± przez 50 lat. Postawi³ on hipotezê, ¿e ¼ród³em wielu chorób jest to, ¿e cz³owiek nie umie radziæ sobie w ró¿nych trudnych sytuacjach.
Jak ka¿de pojêcie odnosz±ce siê do spraw skomplikowanej ludzkiej psychiki, „stres” ma wiele ¼róde³ i przyczyn.
Stres mo¿e byæ definiowany jako proces, w którym czynniki ¶rodowiskowe zagra¿aj± równowadze organizmu, pewnej relacji miêdzy cz³owiekiem, a zewnêtrznymi czynnikami. Stres to tak¿e reakcja organizmu na owe czynniki, nazywane niekiedy stresorami. Stres to równie¿ bodziec, czyli taka sytuacja, która wywo³uje napiêcie i wyzwala silne emocje.
Stres uruchamia szereg mechanizmów, pojawia siê reakcja zarówno fizjologiczna, jak i psychologiczna. Mo¿e to mieæ znacz±cy wp³yw na zdrowie cz³owieka.
Dlaczego tak siê dzieje?
Próbuj± to wyja¶niæ dwie teorie:
Teoria biologiczna.
Opisuje ona stres jako aktywacjê dwóch uk³adów – przysadka w mózgu wydziela hormon, który powoduje wydzielenie „hormonu stresu”– kortyzolu (zwiêksza on spalanie bia³ka i t³uszczu, zmniejsza stan zapalny). Drugi uk³ad to pobudzenie wspó³czulnego uk³adu nerwowego i wydzielenie adrenaliny oraz noradrenaliny – te hormony s± z kolei odpowiedzialne za wprowadzenie organizmu w stan wzmo¿onej aktywno¶ci: serce bije szybciej, ro¶nie ci¶nienie krwi, oddech przyspiesza, miê¶nie s± napiête, mózg jest pobudzony i czujny. To pobudzenie przygotowuje cia³o do walki lub ucieczki. Zbyt d³ugie pozostawanie w tym stanie powoduje zmêczenie, wyczerpanie i szereg skutków fizjologicznych.
Teoria psychologiczna.
W wyniku pojawiania siê bod¼ca zewnêtrznego ujawnia siê silne napiêcie emocjonalne, które utrudnia prawid³owe funkcjonowanie. Odczuwa siê silny dyskomfort. Ta teoria bli¿sza jest potocznemu rozumieniu pojêcia stresu.
Aby odró¿niæ stres pozytywny, który sprawia, ¿e w czasie egzaminu my¶limy jasno, a w sytuacji krytycznej podejmujemy wywa¿one decyzje, od stresu chronicznego, który zmienia ¿ycie na gorsze, wprowadzono dwa pojêcia:
Eustres – stres „dobry”, motywuj±cy; stan, w którym jeste¶my gotowi podejmowaæ decyzje i realizowaæ postawione sobie cele,
Dystres – stres „z³y”, os³abiaj±cy, parali¿uje lub zniechêca; je¶li siê przed³u¿a, jest przyczyn± zmêczenia, cierpienia, chorób.
Kiedy stresu jest zbyt du¿o…
Stres to stan obejmuj±cy ca³y organizm.
Odpowiedzi± na niego jest uruchomienie funkcji regulacyjnych psychiki.
Objawy fizjologiczne przed³u¿aj±cego siê stresu, czyli dystresu, to:
• bóle: g³owy, ¿o³±dka, miê¶ni,
• problemy gastryczne – biegunka, zaparcia,
• nudno¶ci, wymioty,
• ucisk w klatce piersiowej,
• przyspieszone têtno,
• dr¿enie r±k,
• tiki nerwowe,
• spadek libido,
• spadek odporno¶ci i zwi±zane z tym czêste przeziêbienia.
Jak wspomniano, stres wp³ywa równie¿ na psychikê. Mo¿e byæ przyczyn± dwóch, bardzo silnych reakcji: lêku lub gniewu, ale tak¿e takich symptomów, jak:
• uczucie niepokoju,
• rozdra¿nienie, podenerwowanie, zniecierpliwienie,
• utrata kontroli nad emocjami, wybuchowo¶æ,
• onie¶mielenie, zak³opotanie,
• nadmierne pobudzenie, niemo¿no¶æ zrelaksowania siê,
• zmienno¶æ nastrojów, wpadnie ze skrajno¶ci w skrajno¶æ,
• utrata umiejêtno¶ci cieszenia siê, poczucie bycia nieszczê¶liwym,
• obni¿enie poziomu zdolno¶ci poznawczych – problemy z pamiêci±, sztywne i ma³o elastyczne podej¶cie do problemów, spadek kreatywno¶ci – powielanie znanych rozwi±zañ i zachowañ,
• trudno¶ci z koncentracj± uwagi, gonitwa my¶li,
• nieadekwatna ocena sytuacji, trudno¶ci w ocenianiu konsekwencji i nastêpstw,
• trudno¶ci z podejmowaniem decyzji.
Radzenie sobie ze stresem
Ka¿dego dnia napotykamy wiele sytuacji nowych i setki powtarzaj±cych siê. Ka¿da z nich musi zostaæ oceniona i odpowiednio sklasyfikowana: jako taka, która nie ma dla nas znaczenia, taka, która jest sprzyjaj±ca lub jako negatywna. Psycholodzy nazywaj± ten proces ocen± pierwotn±.
Ocena pierwotna jest absolutnie subiektywna. To, co jedna osoba postrzega jako zagro¿enie, dla innej jest szans±. Je¿eli wydarzenie jest postrzegane jako stresuj±ce, to zwykle rozpatrywane jest jako strata (co¶, co ju¿ siê sta³o), zagro¿enie (przewidywana krzywda) lub wyzwanie (wymaga oszacowania potencjalnych strat i zysków).
Ocena pierwotna czêsto jest te¿ nag³a. Zwi±zane jest to z biologicznym mechanizmem stresu – szybka reakcja umo¿liwia walkê lub ucieczkê w sytuacji zagro¿enia. Ta gwa³towno¶æ reakcji sprawia jednak, ¿e pochopnie podjêta ocena mo¿e byæ b³êdna i realnego zagro¿enia nie ma.
Gdy sytuacja zostanie odpowiednio rozpoznana, rozpoczyna siê proces oceny wtórnej, który polega na okre¶laniu w³asnych mo¿liwo¶ci zmierzenia siê z ni±. Od tych dwóch ocen zale¿y to, czy i jak sobie ze stresem poradzimy.
Po dokonaniu oceny pierwotnej i wtórnej, mo¿na w oparciu o nie podj±æ dwie decyzje, których celem jest przywrócenie równowagi.
Decyzja mo¿e byæ:
• ukierunkowana na zadanie – poprawa relacji, próba poradzenia sobie z sytuacj±, rozwi±zanie problemu, zmiana w³asnego dzia³ania lub dokonanie zmiany w otoczeniu,
• ukierunkowana na emocje – z³agodzenie w³asnego stanu emocjonalnego (na przyk³ad unikanie).
Jedna decyzja nie wyklucza drugiej, obie mog± siê wzajemnie przenikaæ. Sposób radzenia sobie ze stresem mo¿e zmniejszyæ jego wp³yw oraz z³agodziæ konsekwencje, dlatego warto znaæ techniki, które mog± w tym pomóc. Na szczê¶cie sposobów na to, jak pokonaæ stres, jest kilka.
Rodzaje technik radzenia sobie ze stresem
Techniki radzenia sobie ze stresem mo¿na podzieliæ na 4 grupy:
1. takie, które polegaj± na wywieraniu wp³ywu na sytuacjê powoduj±c± stres – to przede wszystkim techniki poprawiaj±ce umiejêtno¶ci interpersonalne: asertywno¶æ, negocjowanie, rozwi±zywanie konfliktów, zrozumienie innych,
2. techniki, dziêki którym stres postrzegany jest w inny sposób, a znaczenie bod¼ców zostaje zmienione, æwiczenia poznawcze, które pomagaj± zmieniæ sposób my¶lenia, postrzegania rzeczywisto¶ci, ale te¿ wprowadzenie fizycznych zmian,
3. redukowanie napiêcia emocjonalnego, doskonalenie umiejêtno¶ci radzenia sobie z w³asnymi uczuciami, roz³adowywanie napiêæ i emocji,
4. unikanie sytuacji i bod¼ców, które stres wywo³uj±.
Strategie unikowe, czy zaprzeczanie, zwykle oceniane s± jako niew³a¶ciwe podej¶cie do stresu – zdecydowanie zaleca siê skonfrontowanie z problemem. Jednak s± takie sytuacje, w których strategia unikowa mo¿e okazaæ siê najlepszym rozwi±zaniem.
Je¿eli czynnikiem stresuj±cym jest ha³as, z³e o¶wietlenie, niewygoda – najlepszym sposobem bêdzie unikniêcie tych czynników poprzez zmianê ¶rodowiska: wyg³uszenie pomieszczenia, za³o¿enie s³uchawek izoluj±cych od d¼wiêków, monta¿ rolet, zmiany wprowadzone na stanowisku pracy. Czasami trzeba podj±æ bardziej drastyczne decyzje – takie, jak zmiana pracy, przeprowadzka czy zakoñczenie znajomo¶ci z cz³owiekiem, który ma na Ciebie wyra¼nie niekorzystny wp³yw.
Sposoby na stres
1. Zadbaj o swoje zdrowie
Organizm dysponuje pewnymi zasobami, dziêki którym radzi sobie ze stresem. Istnieje koncepcja, ¿e tworz± one uk³ad, nazywany antystresem. Uk³ad antystresowy istnieje obok uk³adu stresogennego i jest z nim w równowadze.
Dzia³anie hamuj±ce stres maj± takie czynniki, na które nie mamy wp³ywu (jak wydzielanie oksytocyny czy praca cia³a migda³owatego), ale te¿ ogólny stan zdrowia. Dlatego tak wa¿ne jest, aby utrzymywaæ organizm w dobrej formie. Szczególn± uwagê warto zwróciæ na aktywno¶æ fizyczn±, dietê (powinna byæ bogata w odpowiednie makro i mikroelementy, szczególnie wa¿ny jest poziom magnezu), odpowiednie nawodnienie.
Æwiczenia fizyczne wykonywanie rano lub po powrocie z pracy pomagaj± w poradzeniu sobie z napiêciem, jakie pojawia siê w wyniku uwalniania siê adrenaliny. Intensywny trening nie tylko poprawia ogóln± formê, ale pozwala te¿ oderwaæ siê od my¶lenia o problemach.
Zmêczenie fizyczne z regu³y u³atwia te¿ zasypianie.
Istotnym elementem zdrowego stylu ¿ycia jest rozs±dne podej¶cie do spo¿ywanych u¿ywek: kawy i alkoholu.
Kofeina – dla wielu poranna kawa jest konieczna, aby dzieñ móg³ siê rozpocz±æ na dobre. Kofeina pobudza, usuwa zmêczenie, polepsza nastrój, dziêki niej ³atwiej siê skoncentrowaæ, skupiæ uwagê, zapamiêtywaæ. Jednak zbyt wiele kofeiny ma niekorzystny wp³yw: pobudzenie staje siê nadmierne, serce bije niemiarowo, pojawia siê ryzyko odwodnienia (zwiêksza siê diureza, czyli ilo¶æ wydalanego moczu jest wiêksza ni¿ ilo¶æ wypitego p³ynu). Kawê i inne napoje zawieraj±ce kofeinê nale¿y wiêc piæ z umiarem.
Alkohol – pomaga rozlu¼niæ siê, wiêc wydaje siê, ¿e ³agodzi objawy stresu. Jednak jest to strategia krótkotrwa³a i w d³u¿szym rozrachunku wyrz±dzaj±ca ogromne szkody w Twoim organizmie – bardzo ³atwo popa¶æ w uzale¿nienie i ³udziæ siê, ¿e problemy zosta³y rozwi±zane.
2. Odpocznij
Idziesz na spotkanie z przyjació³mi, ale co chwilê sprawdzasz telefon, odczytujesz maile. Przerywasz ogl±danie filmu i odczytujesz sms-a. £apiesz siê na tym, ¿e w czasie relaksuj±cej k±pieli zaczynasz my¶leæ o swoim problemie w pracy…Nawet je¿eli postanowisz sobie, ¿e w³a¶nie jest czas na odpoczynek i decydujesz siê „nic nie robiæ”, to nie zawsze siê udaje. Zmuszenie cia³a do le¿enia jest ³atwe. Znacznie trudniej jest zmusiæ do odpoczynku w³asny mózg.
Ka¿dy ma swojego wewnêtrznego „szefa” – poczucie odpowiedzialno¶ci, wewnêtrzn± motywacjê, w³asnego krytyka – nazywamy to ró¿nie. Jest to nasza si³a, dziêki której potrafimy zmusiæ siê do wykonania nawet nudnych czy przykrych obowi±zków. Jednak pielêgnowanie jej w sobie mo¿e te¿ doprowadziæ do tego, ¿e w czasie odpoczynku pojawiaj± siê kontroluj±ce i uniemo¿liwiaj±ce rozlu¼nienie my¶li.
Sprawdzone sposoby, które u³atwiaj± rozlu¼nienie siê, to:
• S³uchanie muzyki lub ws³uchiwanie siê w odg³osy przyrody. Poniewa¿ muzyka ma wp³yw na samopoczucie cz³owieka, to jej s³uchanie pozwala na uspokojenie siê, rozlu¼nienie w sytuacji nasilonego stresu. S³uchanie muzyki poprawia nastrój i dostarcza pozytywnych prze¿yæ. Czasami pomaga równie¿ w roz³adowaniu napiêcia, szczególnie gdy towarzyszy jej taniec lub relaksuj±c± k±piel. Odsun±æ od siebie niespokojne my¶li pomaga te¿ s³uchanie d¼wiêków natury – tych prawdziwych lub z odpowiednio przygotowanych nagrañ relaksacyjnych.
• K±piel albo masa¿ z dodatkiem olejków aromatycznych u³atwi rozlu¼nienie napiêtych ca³odziennym stresem miê¶ni. Olejki eteryczne z pomarañczy, lawendy, melisy maj± w³asno¶ci uspokajaj±ce i koj±ce nerwy, dlatego warto z nich korzystaæ przygotowuj±c relaksuj±c± kapiel.
• Techniki relaksacyjne (dwie najpopularniejsze omówiono w kolejnych punktach).
3. Technika relaksacji wed³ug Jacobsona
Celem technik relaksacyjnych jest wprowadzenie cia³a w stan odprê¿enia poprzez zmniejszenie napiêcia miê¶ni. Przyczyn± tego napiêcia jest nadmiar bod¼ców lub potrzeby, których zaspokoiæ w danej chwili nie mo¿na.
Wed³ug Jacobsona, aby doprowadziæ do rozlu¼nienia, konieczny jest ca³kowity brak ruchu ka¿dego miê¶nia. Oczywi¶cie, napinanie miê¶ni jest niezbêdne, aby wykonywaæ ró¿ne prace i przemieszczaæ siê, ale du¿a czê¶æ napiêcia miê¶niowego jest zbêdna i bezcelowa.
Nauka tej techniki polega na ¶wiadomym napinaniu, a nastêpnie rozlu¼nianiu poszczególnych grup miê¶ni. Powtórzenie takich æwiczeñ setki razy, sprawia, ¿e pojawia siê niemal automatyczna umiejêtno¶æ rozlu¼nienia miê¶ni, co pomaga pozbyæ siê napiêcia.
4. Trening autogenny Schultza
Trening autogenny Schultza przeciwdzia³a zmêczeniu i u³atwia „regeneracjê” psychiczn±. Obni¿a ogólne napiêcie miê¶ni. Taki stan relaksu przyczynia siê do tworzenia pozytywnego obrazu siebie poprzez akceptacjê i wiarê we w³asne si³y.
Metoda ta polega na takim oddzia³ywaniu na w³asne cia³o i psychikê, aby wyzwoliæ reakcjê odprê¿enia.
Nauka æwiczeñ sk³ada siê z kilku etapów:
• przyjêcie postawy, w której ³atwiej o odprê¿enie – postawa bierna siedz±ca, le¿±ca lub pó³le¿±ca,
• koncentrowanie siê na reakcjach cia³a poprzez wywo³ywanie uczucia „ciê¿kich” r±k, nóg, ca³ego tu³owia,
• wyczuwanie w³asnego oddechu, ws³uchiwanie siê w bicie serca – zwalnianie ich,
• sterowanie reakcjami organizmu, zmienianie rytmu pracy.
5. Zajmij czym¶ rêce
Poniewa¿ napiêcie emocjonalne powoduje napiêcie miê¶ni i odwrotnie, sposobem na zapanowanie nad jednym i drugim s± ró¿ne „antystresowe” zabawki: pi³eczki, kulki, ludziki.
Wykonane s± z ró¿nych materia³ów, a ich ugniatanie i ¶ciskanie to prosty osób na odreagowanie wewnêtrznego napiêcia.
6. Odreaguj
Odreagowywaæ mo¿na te¿ w inny sposób. Dla wielu osób doskona³ym sposobem na uwolnienie siê od emocji jest krzyk. Niestety, ciê¿ko znale¼æ miejsce, gdzie krzyk nie bêdzie nikomu przeszkadza³.
Odreagowywaniu s³u¿y te¿ sport – szczególnie wszystkie formy sportów czy sztuk walki. Tam skumulowane emocje mo¿na z siebie bezpiecznie wyrzuciæ.
7. Przekonaj siebie
Autosugestia to wp³ywanie poprzez s³owa wypowiadane g³o¶no lub w my¶lach, a skierowanie do siebie samego.
Autosugestia powinna byæ pozytywna. Mo¿na w niej stosowaæ stwierdzenia afirmacyjne, czyli powtarzanie pozytywnych stwierdzeñ dotycz±cych samego siebie, w rodzaju „Potrafiê to zrobiæ”, „Jestem silna/y”. Takie stwierdzenia u³atwiaj± zmobilizowanie siê i odnalezienie niezbêdnej energii.
Warto mieæ na uwadze, ¿e negatywna sugestia równie¿ ma wp³yw. Je¶li powtarzasz sobie „nie dam rady, nie potrafiê, jestem do niczego” – trudniej w sobie odnale¼æ si³y niezbêdne do wykonania zadania. Staraj siê unikaæ tego typu wewnêtrznych rozmów je¶li e u sibie zauwa¿ysz.
8. Ws³uchaj siê w siebie
Radzenia sobie z emocjami nie mo¿na rozpocz±æ bez uwa¿nej obserwacji samego siebie i nauki rozpoznawania, a tak¿e nazywania uczuæ. Umiejêtno¶æ wyodrêbnienia spo¶ród szarpi±cych nami emocji jednej konkretnej, jest konieczne do tego, aby podj±æ jakie¶ dzia³anie.
Kiedy czujesz rosn±ce napiêcie, odpowiedz sobie na pytanie „Co mnie denerwuje? Dlaczego jestem poirytowany? Co mnie niepokoi?”. Czasem mo¿e siê okazaæ, ¿e przyczyna jest banalna i ³atwo j± usun±æ zapobiegaj±c narastaniu napiêcia.
Uczucia to tak¿e sposób poinformowania nas o naszych nie do koñca u¶wiadamianych potrzebach. Ich zaspokojenie obni¿a poziom odczuwanego stresu.
9. Przygotuj siê wcze¶niej
Je¶li wiesz, ¿e czeka Ciê wyj±tkowo stresuj±ca sytuacja, mo¿esz do niej przygotowaæ siê wcze¶niej. S³u¿y temu wizualizacja, czyli kolejne wyobra¿anie sobie sytuacji – sekwencji obrazów, towarzysz±cych im zapachów, smaków.
Je¶li wizualizacja wywo³a reakcjê stresow±, to jest to okazja do przeanalizowania uczuæ i zapanowania nad nimi. Wielokrotne odtwarzanie sytuacji w my¶lach, pozwoli te¿ na oswojenie siê z sytuacj± – z czasem reakcja na ni± stanie siê coraz s³absza i kiedy przyjdzie czas zmierzyæ siê z rzeczywisto¶ci±, nie bêdzie ona a¿ tak pobudzaj±ca.
10. Medytuj
Jest wiele technik medytacyjnych. Mog± one towarzyszyæ æwiczeniom (takim jak joga) lub polegaæ na spokojnym oddychaniu (z liczeniem wdechów i wydechów, ale bez próby ingerowania w tempo czy d³ugo¶æ), ograniczeniu wszelkiej aktywno¶ci i obserwowaniu swoich my¶li. Medytacja pomaga zrelaksowaæ siê, oderwaæ od stresuj±cej sytuacji i nabraæ do niej odpowiedniego dystansu.
Chocia¿ nie istnieje jeden, pewny i zawsze skuteczny sposób na radzenie sobie z sytuacjami, które stresuj±, warto wypróbowaæ ró¿ne techniki, aby znale¼æ tak±, która nauczy nas, jak pokonaæ stres.
Polecam Ci inne moje artyku³y:
• Jak leczyæ nerwicê: poznaj 9 niezawodnych sposobów
• Objawy nerwicy: sprawd¼ czy naprawdê masz nerwicê
• Relaksacja: najlepsze techniki i æwiczenia relaksacyjne
• Jak radziæ sobie z nerwic±: porady, które zmieni± Twoje ¿ycie
https://www.pokonajlek.pl/jak-pokonac-stres/.