[Carolina]

Koœció³ i klasztor o.o. Franciszkanów pw. NMP na Piasku w Wilnie(mimo zrujnowania go przez sowieckiego zaborcê) jest nadal miejscem spotkaù Polaków i Litwinów podczas dwujêzycznej liturgii, modl¹cych siê do Matki Boskiej Brzemiennej, figury zwanej drug¹ Matk¹ Bosk¹ Ostrobramsk¹.

Czy warto odwiedzaÌ ten koœció³, kiedy obok tyle atrakcji architektonicznych i historycznych?

Czy starczy czasu, aby oprócz Ostrej Bramy, cmentarza na Rossie i celi Konrada dojœÌ do znajduj¹cego siê na ul. Trockiej (Traku gatve) jednego z najstarszych koœcio³ów Wilna?

Czy mamy jakieÂś wspomnienia zwiÂązane z tym koÂścioÂłem i klasztorem oo. FranciszkanĂłw?

Pozdrawiam serdecznie.

[Carolina]

GrĂłd Wilno zaÂłoÂżony zostaÂł przez ksiĂŞcia Giedymina w 1322 r. JuÂż w tymÂże 1322 roku na zaproszenie niejakiego GasztoÂłda mieli tu dotrzeĂŚ misjonarze franciszkaĂąscy w liczbie 14. Ci pierwsi misjonarze franciszkaĂąscy na Wielkanoc 1333 roku zostali przez pogaĂąskich LitwinĂłw umĂŞczeni. Siedmiu z nich ÂściĂŞto a pozostaÂłych siedmiu ukrzyÂżowano.

Nowa grupa franciszkaùskich misjonarzy w liczbie 36 przyby³a tu za generalstwa Gerarda Odona. Gaszto³d wybudowa³ im koœció³ pod wezwaniem Wniebowziêcia Najœwiêtszej Maryi Panny, zwany koœcio³em Matki Bo¿ej na Piasku.

24 maja 1341 na Wilno napadli Tatarzy i wymordowali tych misjonarzy, a razem z nimi i GasztoÂłda, ktĂłry przywdziaÂł habit franciszkaĂąski.

Ten sam generaÂł wysÂłaÂł nowÂą grupĂŞ franciszkanĂłw, ktĂłrzy w liczbie 46 pracowali tu aÂż do urzĂŞdowego chrztu Litwy w 1386 roku. Pierwszym biskupem w Wilnie zostaÂł franciszkanin Andrzej Wasillo z rodu JastrzĂŞbcĂłw.

7 sierpnia 1403 roku w czasie najazdu na Wilno schizmatyckich moskali zostali znowu umĂŞczeni liczni franciszkanie z gwardianem AnioÂłem na czele.

Klasztory franciszkaĂąskie w Wielkim KsiĂŞstwie Litewskim do roku 1517 naleÂżaÂły do Prowincji Czesko-Polskiej, a po roku 1517 roku do Prowincji Polskiej Âśw. Franciszka. W roku 1626 utworzono ProwincjĂŞ Rusko-LitewskÂą z klasztorĂłw na Rusi i Litwie, z kustodiami lwowskÂą i przemyskÂą na Rusi, a na Litwie z wileĂąskÂą i kowieĂąskÂą.

 

[Carolina]

W 1686 r. doszÂło znowu do podziaÂłu i powstaÂła Prowincja Litewska Âśw. Kazimierza. Prowincja Ruska zachowaÂła nadal tytuÂł Âśw. Antoniego Padewskiego. Prowincja litewska miaÂła cztery kustodie: wileĂąskÂą, grodzieĂąskÂą, kowieĂąskÂą i poÂłockÂą. Prowincja ta ulegÂła kasacie po roku 1832, a jej majÂątek zabraÂł rzÂąd carski. W roku 1919 Wilno, Grodno i kilka innych klasztorĂłw powrĂłciÂło do Prowincji Polskiej.

Schematyzm Archidiecezji Wileùskiej z 1939 roku podaje, ¿e koœció³ Wniebowziêcia Najœwiêtszej Maryi Panny Zakonu OO. Franciszkanów fundowany przez Gaszto³da w XIV wieku, po po¿arze 1793 roku zosta³ wymurowany i 12 stycznia 1794 r. konsekrowany. W roku 1832 zosta³ on zajêty przez rz¹d carski a w roku 1934 przywrócony dla katolickiego kultu.

Franciszkanie przez caÂły okres miĂŞdzywojenny starali siĂŞ o zwrĂłcenie im koÂścioÂła i klasztoru i dopiero SÂąd NajwyÂższy w Warszawie w orzeczeniu z dnia 28 lutego 1938 roku zadecydowaÂł definitywnie o zwrĂłceniu franciszkanom koÂścioÂła i klasztoru w Wilnie.

31 maja 1992 r. Genera³ Zakonu - O. Lanfranco Serrini, po wizycie w Wilnie, pisze o mo¿liwoœci wejœcia do Wilna: Prze¿ywamy obecnie moment cenny dla przysz³oœci Zakonu na Litwie. Jestem pewny, ¿e bêdziemy wspólnie d¹¿yÌ do przygotowania tej przysz³oœci w atmosferze braterstwa i szczeroœci z koniecznym zaanga¿owaniem i wytrwa³oœci¹.

W sierpniu 1995 roku Prowincja GdaĂąska kupiÂła w Wilnie dom (adres jak wyÂżej), z przeznaczeniem na juniorat zakonny. Dom ten juÂż odrestaurowano i adoptowano do wymogĂłw Âżycia zakonnego. MoÂże on pomieÂściĂŚ kilkunastu zakonnikĂłw.



PrzeÂłoÂżeni i rektorzy koÂścioÂła NajÂświĂŞtszej Maryi Panny na Piasku w Wilnie



Od roku 1995 O. Marek Dettlaff, przeÂłoÂżony


http://www.misje.gdansk.franciszkanie.pl/wilno.html

[Carolina]

W Przewodniku po Wilnie i jego okolicach wyd.2 z 1880 r. czytamy m.in., Âże pierwsze wydanie Przewodnika miaÂło miejsce w 1862 r. i dalej:

" Wiele siĂŞ zmieniÂło w Wilnie i kraju przez te ubiegÂłe lat siedemnaÂście. Wiele zmieniÂły wypadki dziejowe (powstanie styczniowe - red.), ktĂłre tak srodze, caÂłym krajem wstrzÂąsnĂŞÂły i zmieniÂły, gaszÂąc najwybitniejsze gwiazdy, ktĂłre mu przez lat wiele przyÂświecaÂły.

Ludzie, z którymi dzieliliœmy pracê, którzy nam wspó³czuli i tak chêtnie pomagali - spoczêli ju¿ snem wiecznym".

Autor "Przewodnika" wymienia dalej nazwiska tych znamienitych osĂłb:

Ignacy ChodÂźko, MichaÂł Homolicki, WÂładysÂław Syrokomla, Teodor Narbutt, MichaÂł BaliĂąski, MikoÂłaj Malinowski, Aleksander Zdanowicz, Eustachy Tyszkiewicz.

W tym Przewodniku (wyd. 1880) na str. pod tytu³em "Koœcio³y nieistniej¹ce" wymieniony jest koœció³ i klasztor ks. Franciszkanów, pw. Wniebowziêcia NMP fundowany przez Gasztolda (jak twierdzi ks.Grzybowski- kronikarz zakonu franciszkaùskiego) w 1421 r.

[Carolina]

WÂśrĂłd nielicznych przewodnikĂłw i zapisĂłw kronikarskich, ktĂłre przetrwaÂły do naszych czasĂłw, na pewno wartÂą uwagi jest broszura autorstwa ks. WÂładysÂława Staicha, pt. Chrzciciele Litwy, ktĂłra opisuje udziaÂł polskich FranciszkanĂłw w nawracaniu ludu litewskiego. Broszura ta jest okolicznoÂściowÂą pamiÂątkÂą rekoncyliacji i otwarcia koÂścioÂła OO. FranciszkanĂłw na Piaskach w Wilnie (1864-1934).

WedÂług tej broszury, po poÂżarze w 1737 r. przez dÂługie lata trwaÂła odbudowa i kiedy (po prawie 60 latach) w 1794 r. zostaÂł pod dawnym wezwaniem uroczyÂście poÂświĂŞcony, niewiel przypominaÂł budowlĂŞ przez poÂżarem. NawĂŞ ÂśrodkowÂą wyniesiono do gĂłry, boczne przykryto oddzielnymi dachami, zrobiono bardziej wyniosÂły fronton.
WnĂŞtrze rĂłwnieÂż zmieniono. W koÂściele postawiono 12 oÂłtarzy + 2 w kaplicach.

[Carolina]

Po kilkunastu latach wzglêdnego pokoju, koœció³ na Piaskach ponownie ulega ruinie. W 1812 r. wojska francuskie zajê³y koœcio³y w Wilnie na sk³ady wojskowe i stajnie, a ¿o³dacy niszczyli wnêtrza niemal doszczêtnie, wyrywaj¹c ze œcian nawet tablice nagrobne. S³ynna anegdota o Napoleonie (opowiadana przez przewodników wileùskich), który podobno zachwyci³ siê architektur¹ koœcio³a œw. Anny i chcia³ go "przenieœÌ" do Francji jest (jak twierdz¹ Bernardyni) bzdurn¹ bajk¹, gdy¿ tak naprawdê to Napoleon w tym koœciele urz¹dzi³ stajniê dla swoich koni.

Znowu minĂŞÂło kilkanaÂście lat, podczas ktĂłrych staraniem zakonu FranciszkanĂłw wszystko przywrĂłcono do dawnego wyglÂądu i ponownie wszystko przepadÂło.

Podczas powstania w 1863 r. zakonnicy odnosili siê przychylnie do walki o niepodleg³oœÌ, a niektórzy brali nawet czynny udzia³. Za karê klasztor i koœció³ uleg³ kasacji. Moskale spusztoszyli wnêtrze i w jego murach urz¹dzili archiwum, I tak by³o do 1933 r. kiedy to zaczêto (przy pomocy œwieckich z III zakonu franciszkaùskiego) przenosiÌ zbiory archiwalne do nowego gmachu.
Archiwum ostatecznie wyprowadzono 18 kwietnia 1934 r., a 5 grudnia w³adze przekaza³y koœció³ ojcom Franciszkanom.

Dalsze losy koÂścioÂła i klasztoru ponownie zaleÂżaÂły od politykĂłw, wojsk i sÂłuÂżb specjalnych.

Po ka¿dym, niszcz¹cym koœció³ okresie , w którym trudno by³oby zauwa¿yÌ ³askaw¹ rêkê Opatrznoœci, jedni odnawiali, odbudowywali i modlili siê do Matki Bo¿ej oczekuj¹c zmi³owania, uzdrowienia lub sukcesów, a drudzy bezkarnie niszczyli wiarê, nadziejê i mi³oœÌ wyznawców Chrystusa.



Fotografie ze zbioru prywatnego Tatiany Pitak
Wszelkie prawa chronione.
Kontakt: +48 660 332 172